Herlaadbare lithium-ion-batterijen, de brandbommen in ons afval

22 februari 2022, Brussel – Steeds meer producten bevatten een herlaadbare batterij. En dus zit het gebruik van lithium-ion-batterijen in de lift, aangezien dit type in vergelijking met conventionele batterijen sneller oplaadt, langer meegaat en meer energie kan opslaan. Maar er is ook een andere kant van de medaille. Deze batterijen duiken steeds vaker op tussen het schrootafval en zelfs het oud papier en zetten daar de boel in vuur en vlam.

De opmars van elektrische wagens en fietsen, alsook de steeds meer doorgedreven digitalisering van onze samenleving stuwt het gebruik van batterijen naar ongeziene hoogten. Meer bepaald het gebruik van lithium-ion-batterijen, de oplaadbare batterijen die in tal van toepassingen te vinden zijn, zoals in smartphones, laptops, stofzuigers, boormachines, elektrische steps en fietsen, enzovoort. Als deze toepassingen einde levensduur zijn, belanden ze samen met de batterij bij het afval, en dat is niet zonder gevaar.

Resultaat? Volgens een Europese studie uit 2018 is het aantal door lithium-ion-batterijen veroorzaakte branden in de recyclagesector in tien jaar tijd verdrievoudigd. De niet te verwaarlozen gevolgen komen voor rekening van diezelfde installaties: gevaar voor het personeel, stilstand van de sorteerlijn en verlies van beschadigd materiaal, verzekeringsmaatschappijen die recyclagebedrijven niet langer willen verzekeren, enzovoort. De kosten voor het herstellen van de beschadigde machines of de gebouwen kan oplopen tot in de miljoenen euro’s.

Bovendien gaat door deze branden heel wat recycleerbaar materiaal verloren. “In de eerste plaats de materialen in de batterijen zelf. Met de toenemende vraag naar batterijen, is het belangrijk om hun bestanddelen zoveel mogelijk te recupereren en te hergebruiken in de productie van nieuwe batterijen”, verklaart Vaes. 

In die context heeft de Europese Commissie besloten om producenten van industriële batterijen en batterijen voor elektrische voertuigen vanaf 1 januari 2030 te verplichten om gerecycleerde materialen zoals lithium te gebruiken bij de productie van nieuwe batterijen. Concreet gaat het om minstens 12 % kobalt, 85 % lood, 4 % lithium en 4 % nikkel. Vanaf 1 januari 2035 worden die percentages gerecycleerd materiaal verhoogd tot 20 % kobalt, 10 % lithium en 12 % nikkel. De Europese Commissie verwacht dan ook dat het aantal te recycleren lithium-ion-batterijen tussen 2020 en 2040 naar verwachting met een factor 700 zal stijgen.  

Los van het eigen materiaal van de batterijen gaan ook heel wat andere kostbare materialen, zoals papier en metaal, verloren in deze branden. Belangrijkste oorzaak? De batterijen worden niet goed aan de bron gesorteerd. “Consumenten zijn zich niet bewust van het gevaar van deze batterijen en gooien ze daarom soms achteloos in de verkeerde container. Zo belanden heel wat elektrische fietsen en steps in de schrootcontainer op het recyclagepark. Daar horen ze echter niet thuis. Omdat ze een batterij bevatten, horen ze in de Recupel-containers”, legt Vaes uit. 

Er is momenteel geen technologie die deze batterijen kan opsporen, opdat recyclagebedrijven ze tijdig zouden kunnen verwijderen voor ze problemen veroorzaken. Het komt er dus vooral op aan dat consumenten hun elektrische toestellen correct sorteren.

De lithium-ion-batterij kan dan via de inzamelpunten van Bebat worden gesorteerd. Deze beheersorganisatie kan dan net als voor de andere types batterijen (bv. lood-zuur of alkaline) specifieke inzamel- en recyclagedoelstellingen krijgen en zo actief werk maken van de correcte sortering van deze lithium-ion-batterijen.

“Een andere mogelijkheid is de invoering van een statiegeldsysteem specifiek voor lithium-ion-batterijen. Dat kan de sortering aan de bron enorm verbeteren en eventuele incidenten verder in de recyclageketen voorkomen”, vertelt Vaes. “Er moet hoe dan ook iets gebeuren. En aangezien de vraag naar batterijen tegen 2030 naar schatting met meer dan 20% zal toenemen, is het nu het moment om werk te maken van een duurzame, circulaire aanpak voor lithium-ion-batterijen.”