Tijdelijke maatschap: wat met aansprakelijkheid vennoten?

Werkt u voor een bepaald project samen met een ander bedrijf of meerdere andere bedrijven?  Dan kunt u die samenwerking voor de duur van dat project verankeren in een tijdelijke maatschap (TM).  Hoe is de aansprakelijkheid geregeld in deze vennootschapsvorm?  En hoe kunt u zich daarvoor verzekeren?  Denuo stak zijn licht op bij Paul-Emmanuel Casier, managing director bij Group Casier.

Sinds de invoering van het nieuwe Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) op 1 mei 2019 is de tijdelijke handelsvennootschap (THV) vervangen door de tijdelijke maatschap (TM).  “De TM is op veel vlakken zeer vergelijkbaar met de vroegere THV”, legt Paul-Emmanuel Casier uit.  “Het is een vennootschap van bepaalde duur, zonder rechtspersoonlijkheid en met hoofdelijke én onbeperkte aansprakelijkheid van de vennoten.  Een TM moet voor de aanvang van haar activiteiten ingeschreven zijn in de Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO).  Deze verplichting vloeit voort uit het Wetboek van Economisch Recht (WER).”

De regels in het huidige WVV voor de TM gaan verder dan vroeger voor de THV.  Toch is er nog altijd grote contractuele vrijheid voor deze vennootschapsvorm.  Onder meer de volgende invullingen blijven mogelijk:

1. De partners (her)verdelen de risico’s en de aansprakelijkheid onder elkaar.
2. De partners kiezen voor een geïntegreerde TM.  In dat geval delen ze de eigen middelen voor de verwezenlijking van het gemeenschappelijk project en is er een gemeenschappelijk vermogen.  De vennoten zijn dan meer geneigd ook een gezamenlijke verdediging op te zetten.
3. De partners kiezen voor een niet-geïntegreerde TM waarbij elke vennoot één of meer onderscheiden fasen van het project verwezenlijkt.

De hoofdelijke en onbeperkte aansprakelijkheid van de vennoten in een TM bepaalt mee de hefboom van de opdrachtgever.  Paul-Emmanuel Casier: “Hij kan zonder onderscheid élke partner in de TM voor de totaliteit van de schuld aanspreken: de volledige uitvoering van de opdracht, compensatie voor geleden schade, enz.  Het al of niet geïntegreerd karakter van de TM verandert niets aan die hoofdelijke aansprakelijkheid.”

Overeenkomstig art.  4:14 van het WVV kunnen de schuldeisers van wie de schuldvordering voortvloeit uit de activiteit van de TM hun verhaal uitoefenen op het volledige, samengevoegde vennootschapsvermogen.  “De vennoten zijn en blijven ten aanzien van deze schuldeisers persoonlijk en hoofdelijk gehouden met hun eigen vermogen”, benadrukt Paul-Emmanuel Casier.  “Het maakt ook geen verschil of de schuldeisers met slechts één of met meerdere vennoten van de TM contractueel gehandeld hebben.”

Het WVV maakte ook een einde aan de onzekerheid van derden aan wie door de activiteit van de TM schade werd veroorzaakt.  Zij beschikken slechts over een buitencontractuele eis of schuldvordering.  Maar art.  4:14 van het WVV laat de derde niettemin uitdrukkelijk toe elk van de vennoten voor zijn gehele schade aan te spreken.

Deze gunstige positie van de schadelijder kan de samenwerking tussen de vennoten in de TM ernstig onder druk zetten.  Paul-Emmanuel Casier: “Dat zal voornamelijk het geval zijn bij de niet-geïntegreerde TM, waar de claim gebruikelijk naar de dader wordt toegeschoven of waar in het beste geval de aan derden te betalen schadevergoeding onderling tussen de vennoten wordt verdeeld, vaak volgens het deel van elk van de vennoten in de toegewezen opdracht.”

Te verwachten complicaties kunnen bijvoorbeeld zijn:

• De TM brengt schade toe aan derden en de verantwoordelijkheid voor die schade kan niet eenduidig bij een van de vennoten worden vastgesteld.
• Er is sprake van foutloze aansprakelijkheid (bijvoorbeeld buurhinder).
• De verzekeraar van de aangesproken vennoot meent de aansprakelijkheid ten laste te kunnen leggen van een andere vennoot en roept die andere vennoot ter verantwoording.
• Een vennoot heeft ontoereikende verzekering of wordt geconfronteerd met een verval van dekking.  De verzekeraars van de andere vennoten moeten bijspringen en nadien terugvorderen van de onfortuinlijke, niet verzekerde vennoot.

“Geschillen in aansprakelijkheid zijn behoorlijk conflictueus”, stelt Paul-Emmanuel Casier.  “Daaraan het gewicht en de complicaties van de hoofdelijke aansprakelijkheid toevoegen, is helemaal contraproductief.  Het werkt bovendien zwaar kostenverhogend.  De adder onder het spreekwoordelijke gras is dat elke TM het potentieel heeft van een verzwaring van het risico als de vennoten in hun aansprakelijkheidsverzekering onrechtstreeks activiteiten toevoegen die ze niet met hun verzekeraar hebben afgesproken.  Zonder deugdelijke communicatie kan dit leiden tot vermindering of zelfs tot verval van dekking …”

In termen van risicobeheer is er (veel) toegevoegde waarde te halen uit een gezamenlijke aansprakelijkheidsverzekering, op naam en in het voordeel van alle vennoten van de TM.  Paul-Emmanuel Casier: “Eigenlijk is het niet minder dan gezond verstand.  Gezamenlijk optreden levert de partners mogelijk ook toegang tot oplossingen die individueel anders onbereikbaar blijven, zoals beroepsaansprakelijkheid, de opdracht vooralsnog afgewerkt krijgen of bepaalde vormen van garantie.  Een deugdelijke en weloverwogen verzekering laat de vennoten de risico’s van een opdracht op een andere manier inschatten.  Het geeft hun meer kansen.”

Sluit u voor een TM een gezamenlijke, enige BA-verzekering af?  Enkele tips:

• Voorzie onder de vennoten altijd afstand van verhaal vanwege de verzekeraar arbeidsongevallen.
• Gekruiste aansprakelijkheid onder de vennoten is in de BA-verzekering van de TM geen taboe, maar hoort beperkt te blijven tot enkel materiële schade en immateriële gevolgschade.  Een goede werfverzekering neemt ook daar extra druk weg en objectiveert de schade.
• De vennoten blijven hun eigen aansprakelijkheidsverzekering nodig hebben.  Immers:
  • De TM is per definitie eindig.  Op een gegeven ogenblik neemt de eigen verzekering van elke vennoot het residueel risico opnieuw over.
  • In geval van een catastrofe kan de eigen verzekering deze van de TM aanvullen.
  • Voor elk project onder TM kan in de eigen verzekering een sterk verlaagd tarief toegepast worden.  Immers, de verzekering van de TM neemt de schade in eerste rang voor haar rekening, tot beloop van afgesproken, minimum verzekerde sommen.

Aangezien elke vennoot in een TM hoofdelijk en onbeperkt aansprakelijk is, kunnen mogelijke complicaties verstrekkende gevolgen hebben.  Met een goede gezamenlijke aansprakelijkheidsverzekering beschermt u uzelf en uw medevennoten tegen dat risico.  Wilt u meer informatie over deze oplossing?  Neem dan contact op met Paul-Emmanuel Casier, p-e.casier@casier.be.