Clean Industrial Deal: circulaire economie als industriële hefboom

Europa werkt aan een nieuw industrieel beleidskader dat de weg moet effenen naar een klimaatneutrale en concurrerende economie. Een belangrijk onderdeel daarvan is de Clean Industrial Deal, met maatregelen die ook voor de Belgische afval- en recyclagesector kansen en uitdagingen met zich meebrengen. Denuo is positief, maar stelt zich ook de vraag: gaan we snel en sterk genoeg om écht impact te maken?

De Clean Industrial Deal (CID) is een belangrijk puzzelstuk in de bredere Green Deal-puzzel van de Europese Unie. Terwijl eerdere wetgevende pakketten – zoals het Fit for 55-pakket – zich vooral focusten op energie- en klimaatdoelstellingen, wil de CID een duurzame én competitieve industrie in Europa verankeren. 

Ook hierin is er uiteraard aandacht voor energie. Zo ziet Europa decarbonisatie als een belangrijke hefboom voor groei van haar industrie en zijn er dus ook verschillende maatregelen in de CID vervat om bedrijven aan te zetten om minder CO₂ uit te stoten. Zo omvat de deal steunmaatregelen om de decarbonisatie in energie-intensieve sectoren, zoals de staal-, metaal- en chemische industrie, te versnellen.

Maar deze CID gaat dus verder dan het energieluik. Voor Europa is circulariteit een minstens even belangrijke hefboom. Voor een concurrerende en veerkrachtige Europese markt is het van cruciaal belang dat de beperkte hulpbronnen op grondgebied van de EU optimaal worden benut en we minder afhankelijk worden van grondstoffenleveranciers uit derde landen. En dus zal het de komende jaren nog belangrijker worden om de hoeveelheid afval dat niet te recycleren of hergebruiken is tot een absoluut minimum te beperken. 

Hoe? Door in te zetten op ecodesign zodat de producten die op de markt komen een langere levensduur krijgen en eenvoudig te herstellen, te recupereren of te recycleren zijn. Alsook door investeringen in doorgedreven sortering van zoveel mogelijk materialen, extra recyclagecapaciteit en innovatie.

Daarnaast voorziet de Commissie nog een aantal maatregelen om de strategische autonomie op het vlak van (kritieke) grondstoffen te versterken. Zo wil ze onder meer een mechanisme opzetten dat bedrijven in Europa toelaat om hun vraag naar grondstoffen te bundelen. Via een Europees centrum wil ze dan gezamenlijk grondstoffen aankopen namens geïnteresseerde bedrijven, hetgeen schaalvoordelen zal opleveren en tot betere prijzen en voorwaarden zal leiden.

Tegen eind 2026 wil Europa wetgeving op het gebied van circulaire economie voorstellen om de circulaire transitie te versnellen en ervoor te zorgen dat schaarse materialen efficiënt worden gebruikt en hergebruikt. Het doel is dat 24 % van ons materialengebruik tegen 2030 circulair is. Een maatregel waarmee Europa niet alleen de concurrentiepositie van de Europese industrie wenst te versterken, maar ook een duurzame groeipool voor jobs wil creëren.

De Europese afval- en recyclagesector verwelkomt de CID en de ambitie om Europa tot koploper in de circulaire economie te maken. Deze deal opent immers belangrijke perspectieven. Denk aan investeringssteun voor circulaire technologieën, vereenvoudiging van procedures voor recyclage-initiatieven en een betere toegang tot end-of-waste materialen. De maatregelen voor de Circular Economy Act sluiten perfect aan bij de noden van onze sector. 

Daarnaast wijzen we er als sector ook op dat recyclage concurrerender moet worden ten opzichte van zogenaamde virgin materialen. Enkel zo wordt circulariteit meer dan een ambitie. Zo vraagt de sector:

• Verplichte minimumdoelstellingen voor het gebruik van recyclaat in producten, zonder inbreng van pre-consumer afval of bio-based materialen die vaak niet circulair zijn.
• Geen exportheffingen of kunstmatige beperkingen op afvalstromen, maar positieve economische stimulansen om gerecycleerde materialen in Europa te houden.
• Lagere energiekosten voor energie-intensieve recyclageprocessen, zoals plasticrecyclage.
• Voorrang voor gerecycleerd materiaal uit Europa in overheidsopdrachten, net zoals dat vandaag geldt voor ‘Made in Europe’-producten. Europese gerecycleerde materialen voldoen aan hoge kwaliteits- en milieunormen en mogen niet uit de markt worden geconcurreerd door goedkope, niet-conforme importstromen.

Bovendien is er één element dat voor bezorgdheid zorgt: het voorziene tijdspad. De presentatie van het voorstel staat voorlopig pas gepland voor het vierde kwartaal van 2026. Voor Denuo mag Europa gerust een versnelling hoger schakelen. De uitdagingen voor de Europese industrie – van grondstoffenschaarste tot internationale concurrentie – vragen nu actie. Denuo pleit daarom voor een vervroegde presentatie van het voorstel naar het tweede of ten laatste het derde kwartaal van 2026. Zo blijft Europa niet alleen ambitieus, maar ook geloofwaardig.

De CID biedt de kans om recyclage en hergebruik echt te verankeren in de Europese industrie. Maar dan moeten er ook op korte termijn stappen worden gezet. Denuo blijft het dossier nauw opvolgen en roept op tot een nauwe samenwerking tussen sector, beleidsmakers en andere stakeholders. Want enkel samen kunnen we de omslag maken naar een circulaire industrie die Europa klaarstoomt voor de toekomst.