Textielrecuperatie: van verdienmodel naar serviceverlening?

Dat corona een enorme impact heeft op onze economie en samenleving, daar bestaat geen twijfel meer over. Zowat elke sector ondervindt gevolgen van de coronacrisis en de textielrecuperatiesector is daar geen uitzondering op. Meer nog, de gevolgen van de crisis leggen een meer structurele problematiek bloot.

De textielrecuperatiesector is een gevestigde waarde in ons land. Via een wijdverspreid netwerk van straatcontainers en containerparken zamelt de Belgische sector jaarlijks zo’n 120.000 ton textielkledij in, waarvan naar schatting 40.000 ton afkomstig uit het buitenland. Hiervoor betaalt de sector vandaag vergoedingen aan de lokale gemeentes en intercommunales, die op hun beurt dan voldoen aan hun verplichting tot het selectief inzamelen van textiel. 

Na inzameling wordt het textiel gesorteerd voor hergebruik of recyclage. Naar schatting wordt de helft van het ingezamelde textiel verkocht op de wereldwijde tweedehandsmarkt. Het overige textiel dat te beschadigd is om nog als kledij verkocht te worden, wordt gerecycleerd tot poetslappen en vezels. Op deze manier vermijdt de sector dat dit textiel wordt verbrand of op een stortplaats belandt. Resultaat: 90% van het ingezamelde textiel wordt hergebruikt of gerecycleerd.

Dat dit systeem zichzelf in stand kan houden, dankt de sector voornamelijk aan de verkoop van tweedehandskledij. Deze stap financiert nagenoeg het volledige systeem: van sortering van alle ingezamelde textiel tot verwerking van het restafval en de stoorstoffen tussen het textiel. De recyclageopbrengsten van het minder waardevolle textiel zijn immers zeer beperkt tot zelfs negatief.

De laatste jaren dalen echter de inkomsten uit de verkoop op de tweedehandsmarkt. Dat is onder meer het gevolg van de steeds populairdere ‘fast fashion’: goedkope kledij uit textiel van lage kwaliteit en dus met een korte levensduur. De lagere kwaliteit is vaak het gevolg van de blends van verschillende stoffen waaruit deze kleren zijn gemaakt. Men vermengt katoen of andere kwaliteitsvolle vezels met goedkopere synthetische vezels om zo kosten te besparen. En ook om consumenten te stimuleren om meerdere keren per seizoen nieuwe kleren te kopen.

Naast de hogere milieu-impact en de vaak erbarmelijke werkomstandigheden verhoogt fast fashion ook de druk op de textielrecuperatiesector. Omdat fast fashion sneller slijt, zijn de kleren vaak niet meer geschikt voor de tweedehandsmarkt. En als klap op de vuurpijl maken de blends van verschillende stoffen de kleren ook minder goed recycleerbaar.

Om hierop een antwoord te bieden zijn er zowel inspanningen op korte als op lange termijn nodig. 

Op korte termijn kan een verlaging van de premies die de inzamelaars aan gemeentes en intercommunales moeten betalen de kosten drukken. Deze aanpak heeft zijn nut reeds bewezen in Nederland, waar de overheid de gemeenten heeft gevraagd gedurende deze crisis de premies te verlagen. Daarnaast zouden textielsorteerbedrijven ook gebaat zijn bij extra opslagplaatsen, waar zij hun opgebouwde stocks op een veilige manier kunnen bewaren. 

Voor de structurele problematiek zal de omslag van een verdien- naar een servicemodel op termijn onvermijdelijk zijn. Dat beseft ook de textielrecuperatiesector. Zij willen dan ook graag mee aan tafel zitten om die omslag vorm te geven. Belangrijk hierin is dat er werk wordt gemaakt van een waardemarkt voor gerecycleerd textiel. Het opleggen van een verplichte recycled content, recyclagedoelstellingen voor hergebruik en materiaalrecyclage, en de nodige technologische investeringen zijn voor de sector onmisbaar. Tot slot moet ook illegale inzameling zo veel mogelijk aan banden worden gelegd, zodat cherry picking en laagwaardige sortering tot het verleden behoren. 

In Vlaanderen toonde de OVAM zich alvast luisterbereid en werd een eerste rondetafelgesprek georganiseerd. We hopen alvast hiermee de waardevolle omschakeling van de textielrecuperatiesector te hebben ingezet.