Wetenschappelijk opiniestuk over illegale autowrakken

In Europa worden jaarlijks 6 miljoen autowrakken verwijderd, maar daarnaast zijn er nog eens 3,4 tot 3,7 miljoen uitgeschreven voertuigen per jaar waarvan het lot niet gekend is. Een aanzienlijk deel van deze stroom wordt waarschijnlijk illegaal  behandeld of uitgevoerd, met milieuschade en schade aan de Europese economie tot gevolg.

In het kader van de revisie van de Europese richtlijn over autowrakken (richtlijn 2000/53/EC ), heeft het Duits milieuagentschap (Umweltbundesamt) over deze problematiek een wetenschappelijk opiniestuk geschreven. Het rapport benadrukt de noodzaak aan een passend Europees kader voor nationale voertuigregistratiesystemen om lekkage van autowrakken te voorkomen en deze te leiden naar de meer dan 13.000 erkende verwerkingsinstallaties.

We bespreken hieronder kort de bevindingen van het rapport.

Jaarlijks  worden in Europa 5 tot 6 miljoen End-of Life auto's (ELV) behandeld in meer dan 13.000 erkende verwerkingsinstallaties. Als deze cijfers vergeleken worden met het aantal auto's dat jaarlijks van de weg wordt gehaald, is er volgens de Europese Commissie jaarlijks een statistisch tekort van 3.4 tot 3.7 miljoen auto's. Deze auto's met een onbekende eindbestemming zijn goed voor een derde van de totale hoeveelheid auto's die jaarlijks in Europa buiten gebruik worden gesteld. Er zijn aanwijzingen dat een substantieel aandeel van deze ELV's, illegaal worden verwerkt of geëxporteerd. 

De illegale ontmanteling en verwerking van autowrakken brengt in de eerste plaats milieuschade met zich mee doordat correcte depollutie wordt genegeerd om kosten te besparen.  Zo zou er naar schatting 900.000 ton  aan CO₂ -equivalent kunnen vrijkomen in het milieu ten gevolge van de koelvloeistoffen die nog aanwezig zijn in deze auto's. 

Naast de substantiële milieu-impact zijn er ook zware economische gevolgen voor zowel de afvalverwerkers als de lidstaten. De erkende verwerkingsinstallaties verliezen inkomsten doordat deze auto's niet via de geijkte weg passeren. Bijkomend ondervinden ze concurrentie van deze illegale verwerkingsinstallaties, wat het risico verhoogt op een onjuiste verwerking bij de erkende verwerkers.

Ook nationale economieën en socialezekerheidsstelsels kunnen financiële schade ondervinden , doordat de arbeid en inkomens van deze illegale verwerkers niet worden belast.

Het rapport stelt dat een adequaat registratiesysteem voor voertuigen het meest effectieve instrument is om deze illegale verwerking van ELV's tegen te gaan.  Het is hierbij belangrijk dat deze systemen op het niveau van de lidstaten worden ingevoerd, maar dat er op Europees niveau ook een gemeenschappelijk kader van eisen wordt vastgelegd. 

Analyse van reeds bestaande registratiesystemen leert dat er een aantal kwetsbaarheden zijn die er voor zorgen dat er toch 'lekkage' is van ELV's . Enkele kwetsbaarheden zijn bv. de traceerbaarheid van uitgeschreven voertuigen, het oneindig aantal tijdelijke uitschrijvingen, enz.

Daarom geven de auteurs van het rapport drie concrete aanbevelingen om deze kwetsbaarheden weg te werken:

• Maak een onderscheid tussen tijdelijke uitschrijving en permanente opzegging

Deze opsplitsing onderscheidt auto's waarvoor verantwoording moet worden afgelegd om illegale verwerking te voorkomen. Auto's die waarschijnlijk terug zullen geregistreerd worden kunnen tijdelijk worden uitgeschreven;  auto's die worden geëxporteerd of verwerkt worden permanent uitgeschreven.

• Beperk de duur van de tijdelijke uitschrijving

Door tijdelijke uitschrijvingen maar voor een beperkte duur mogelijk te maken, blijft de verantwoordelijkheid na de uitschrijving. Men kan steeds een nieuwe tijdelijke uitschrijving aanvragen, maar dan moeten hier administratieve kosten aan verbonden worden om veranderingen in eigenaarschap te rapporteren en registreren bij de overheid en te vermijden dat er een continue stroom van tijdelijke uitschrijvingen is.

• Stel een sluitende lijst op van voorwaarden voor permanente opzegging

Om misbruik bij permanente uitschrijving te vermijden, is er nood aan een lijst van voorwaarden waaraan moet worden voldaan voordat een voertuig permanent mag worden uitgeschreven.  Een voorstel van voorwaarden voor verschillende permanente uitschrijvingen is weergeven in onderstaande tabel.

Wenst u het volledige rapport te lezen? Hieronder vindt u de Engelse vertaling: