Beleidsnota kabinet Demir geeft concrete invulling aan circulaire economie

Net voor de start van het verlengd weekend kwam Vlaams minister Zuhal Demir naar buiten met haar beleidsnota's voor onder meer Klimaat en Omgeving. Daarin drukt de minister de ambitie uit om van de Vlaamse industrie een voorloper in circulair produceren te maken tegen 2030, en om van Vlaanderen de toonaangevende recyclagehub van Europa te maken. De federatie nam de documenten aandachtig door om te achterhalen hoe de Vlaamse overheid deze ambitie wil waarmaken. Hieronder vind je de voor onze sector belangrijkste onderdelen.

De gebouwensector (28 procent) is een van de grote verantwoordelijken voor de uitstoot van broeikasgassen in Vlaanderen. Eén van de manieren om die impact terug te dringen, ziet Vlaams minister Demir in het stimuleren van circulair en modulair bouwen en verbouwen. Bijgevolg wil ze de komende jaren van selectief slopen dé standaardpraktijk maken. Daarbij zal ze Tracimat grondig evalueren en bijsturen waar nodig. Bovendien zal ze de nodige instrumenten voorzien om een betere gescheiden inzameling en sortering, en dus hogere recyclagegraad, van niet-steenachtige fracties te bereiken.

Daarnaast is er ook sprake van een aanpassing van het normenkader in Vlarema en Vlarebo om de gebruiksvoorwaarden voor bouwstoffen beter af te stemmen op het bouwkundig bodemgebruik van uitgegraven bodems.

Vlaanderen wil het asbestafbouwbeleid verder zetten. Meer concreet wil het de meest risicovolle asbesthoudende materialen afbouwen tegen 2034 en alle andere asbestproducten in slechte staat tegen 2040.

Het doel is om tegen eind 2021 de eerste asbestattesten bij de aankoop van een gebouw af te leveren, en om deze attesten verplicht te maken bij de verkoop van gebouwen in 2022.

De Vlaamse Regering wil de hoeveelheid restafval (zowel van huishoudens als van bedrijven) verder afbouwen en zo de selectieve inzamelgraad opkrikken tot 77,5%. In het regeerakkoord al werd de ambitie uitgesproken om minstens 50% recycleerbare fracties uit het restafval bijkomend te recycleren. 

Om hierin te slagen, zet Vlaanderen in op enkele specifieke stromen:

• Verzekeren waardebehoud biomassa. Tegen eind 2023 moeten de nodige maatregelen in voege zijn om organisch afval maximaal te weren uit huishoudelijk en bedrijfsrestafval. Het doel is om organisch afval maximaal te valoriseren (steeds met de afweging energetisch vs. materiaaltoepassingen). Vlaanderen zal hiervoor investeren in de nodige voorvergistings- en composteringsinstallaties, en in kwaliteitsbewaking van inzameling tot afzet om verontreiniging te voorkomen en de afzet van digestaat en compost te stimuleren.
• Actieplan voor kunststoffen. Vlaanderen voorziet een actieplan met als krachtlijnen een efficiënter gebruik van kunststoffen, meer selectieve inzameling, meer recyclage en meer afzet voor recyclaten. Bovendien zal er op Europees niveau gepleit worden voor een verbod op het gebruik van microplastics in cosmetica, verzorgingsproducten en onderhoudsproducten en op een bredere strategie inzake wegwerpproducten, ongeacht het materiaal waaruit ze gemaakt zijn. Vlaanderen wil binnen Europa het voortouw nemen om te evolueren naar een maatschappij waarin plastics maximaal recycleerbaar zijn en maximaal gerecycleerd worden. Een van de gevolgen daarvan is dat Vlaanderen wil uitgroeien tot de toonaangevende recyclagehub in Europa. Daarvoor wil de regering investeren in de nodige sorteer- en recyclagecapaciteit die ook stromen uit omliggende regio’s kunnen aantrekken. Ook de opvolging van de doelstellingen van het Verpakkingsplan 2.0 (met evaluatie eind 2023 en de daaraan gekoppelde consequenties) zal een belangrijke rol spelen in het kunststoffenbeleid van de Vlaamse Regering de komende legislatuur.

Daarnaast kijkt de Vlaamse Regering ook naar papier & karton en textiel, maar net als het regeerakkoord geeft ook de beleidsnota hier geen concrete invulling aan: er wordt enkel verwezen naar doorgedreven info- en communicatiecampagnes om zowel gezinnen als bedrijven aan te zetten tot een betere sortering aan de bron.

Specifiek om de hoeveelheid bedrijfsrestafval af te bouwen, werkt de Vlaamse overheid ook aan een Code Goede Praktijk Bronsortering (zie aanbevolen artikel onderaan) en denkt ze ook aan sturende maatregelen. Bijvoorbeeld om de selectieve inzameling van PMD / P+ bij bedrijven te bevorderen, zal de Vlaamse overheid blijven inzetten op de infocampagnes maar ook op handhaving.

Vlaanderen wil evolueren naar een circulaire economie die inzet op preventie, hergebruik en recyclage. En dus wil de overheid de eindverwerkingscapaciteit beperken tot wat nodig is voor de verwerking van wat nog overblijft aan restafval, de recyclageresidu's en de milieuveilige verwerking van gevaarlijk afval die afkomstig is uit Vlaanderen.

Om de afbouw aan eindverwerkingscapaciteit te realiseren, zal de Vlaamse overheid ook bekijken in hoeverre ze de bestaande afvalheffingen kan actualiseren. 

Data zullen een belangrijke rol spelen in het behalen van de Vlaamse doelstellingen. Daarom zal de overheid ook de manier van data-inzameling inzake afvalstoffen heroriënteren. Dit om meer transparantie te creëren in de afvalverwerkingsketen, om de administratieve last voor het bedrijfsleven te verminderen door de datacollectie maximaal te automatiseren op niveau van inzameling en verwerking van afval en materialen.

Bovendien wil Vlaanderen ook inzetten op digitale traceerbaarheid om de selectieve inzameling verder te stimuleren.

Vlaams Minister Demir maakt in haar beleidsnota duidelijk dat Vlaanderen een circulaire economie wil uitbouwen. Een economie waarin dienstverlening centraal staat, en dus niet het product zelf, zodat producenten er alle baat bij hebben om een product op de markt te brengen dat lang meegaat, dat herstelbaar en herbruikbaar is, en dat uiteindelijk ook recycleerbaar is zodat de gerecycleerde materialen opnieuw gebruikt kunnen worden. Concreet wil Vlaanderen tegen 2030 een voorloper zijn in circulair produceren. 

Een belangrijke mijlpaal hierin is zo veel mogelijk verpakkingen tegen 2025 herbruikbaar, recycleerbaar, composteerbaar en gerecycleerd te maken.

De Vlaamse overheid zal hierin zelf haar voorbeeldrol opnemen door:

• Haar aankoop- en investeringsbeleid te vergroenen.
• Criteria voor vergunningen, erkenningen, subsidies, enz. rekening te laten houden met circulariteit op de lange termijn.
• De governance van Vlaanderen Circulair zo aan te passen dat alle beleidsdomeinen inspraak krijgen (voorjaar 2020).
• Green deals te sluiten die innovatie stimuleren. 
• Meer uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.
• Gebruiksverboden.
• Enzovoort.

Als federatie van de Belgische afval- en recyclagesector kunnen we de getoonde ambities van Vlaams minister Demir alleen maar toejuichen. De komende jaren willen we samen met haar, haar kabinetsmedewerkers en alle betrokken actoren samenwerken om haar beleid in de praktijk te brengen en een Vlaamse circulaire maatschappij uit te bouwen waarin gebruikte materialen een toekomst hebben.