Ecodesign, de conditio sine qua non van een circulaire economie

Tussen 2018 en 2020 heeft Denuo in opdracht van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu de recycleerbaarheid van verschillende materiaalstromen onderzocht. Het doel van de studie was om barrières op het terrein te identificeren die het hergebruik en de recyclage van deze materialen bemoeilijken, om op basis daarvan ecodesign-aanbevelingen te formuleren.

Over een periode van twee jaar werden in totaal dertien stromen geanalyseerd. Hiervoor werden bijna 70 inzamel- en recyclagebedrijven bezocht om inzicht te krijgen in de sorteer- en recyclagebarrières waarop het terrein vandaag in de praktijk botst. De studie bracht meer dan 100 obstakels aan het licht die recycleerders ervan weerhouden om de ingezamelde materialen maximaal te recycleren. 

Eén van de dertien stromen die onder de loep werden genomen, zijn de kunststoffen voor industrieel gebruik. Tijdens de studie werd dieper ingegaan op het gebruik van kunststoffen in de verpakkings- en de bouwsector, twee grote afnemers van plastics in ons land.

Denk maar aan de industriële verpakkingsfolies, goed voor zo'n 80.000 ton per jaar. Of het gebruik van PUR als isolatiemateriaal, raamprofielen in PVC, en zo veel meer. Hoewel deze kunststoffen in principe perfect recycleerbaar zouden zijn, toont de praktijk aan dat de recyclage ervan onmogelijk of onwenselijk is.  Resultaat: deze kunststoffen belanden alsnog in verbrandingsinstallaties. Een lot dat hen bespaard zou kunnen worden door een meer doordacht ecodesign. In dit artikel lichten we een aantal aandachtspunten toe die de recyclage van deze industriële kunststoffen zouden kunnen verbeteren.

In sommige gevallen kan het ontwerp van een product ook verstrekkende gevolgen hebben verderop in de keten. Meer bepaald als het product in een reyclagepark/container wordt achtergelaten. Een perfect voorbeeld is dat van elektrische en elektronische apparaten die een herlaadbare (li-ion) batterij bevatten, gaande van een smartphone of laptop, tot een elektrische fiets of step. Als deze toestellen inclusief de batterij bijvoorbeeld in een schrootcontainer belanden, dan is dat niet zonder gevaar. Deze batterijen zijn immers zeer gevoelig. Bij beschadiging beginnen ze te smeulen en vliegen ze in brand. Met alle gevolgen van dien: schade aan de sorteer- en recyclage-installaties, verlies aan recycleerbaar materiaal, en vooral ook levensgevaarlijke situaties voor de personeelsleden in de afval- en recyclagesector.

De situatie is zeer ernstig. Volgens een studie wordt meer dan de helft van de recyclagebedrijven in Europa wekelijks of dagelijks geconfronteerd met branden veroorzaakt door lithium-ion-batterijen. Nochtans valt dit perfect te vermijden. Bijvoorbeeld door de uniformiteit en demonteerbaarheid van de batterijen te verzekeren. 

Daarnaast is er ook een betere sortering aan de bron nodig, om deze batterijen op een correcte manier in te zamelen. Een statiegeldsysteem voor batterijen zou hierin soelaas kunnen bieden.

Een van de leden van Denuo, Groupe COMET, investeert alvast in robotisch sorteren en heeft zijn eigen R&D-projecten opgezet om de incidenten die deze 'brandbommen in ons afval' helpen voorkomen.

Door de groeiende elektrificatie zal de vraag naar lithium-ion-batterijen nog fors toenemen. Dat betekent dat er steeds meer van deze batterijen op de markt zullen verschijnen, en dat ook de nood aan recyclage zal toenemen. Om de stijgende vraag naar herlaadbare batterijen in te vullen, zal het immers nodig zijn om de bestanddelen van deze batterijen te recupereren zodat ze opnieuw in de productie kunnen worden ingezet.

Denuo organiseerde samen met Bebat begin februari een webinar over het marktpotentieel voor de recyclage van lithium-ion-batterijen, alsook de mogelijke financiële investeringssteun. Het webinar trok heel wat geïnteresseerde bedrijven. We hopen dan ook dat we in België onze voortrekkersrol in recyclage kunnen doorzetten en de lithium-ion-batterijen op een veilige manier kunnen recupereren.