Wat is er nodig om onze economie meer circulair te maken? Meer rechtszekerheid!

De overgang naar een meer circulaire economie is een belangrijke stap om onze economie weerbaarder te maken en minder afhankelijk van buitenlandse grondstoffen. Dit vereist investeringen in de afval- en recyclagesector. Waarom? Omdat onze sector een kapitaalintensieve sector is met grote installaties. Om bedrijven te overtuigen om te investeren in dergelijke installaties hebben ze bovendien nood aan een voorspelbaar en rechtszeker kader, en dus aan een stabiel beleid dat deze garantie kan bieden. Er is nood aan een beleid dat tijdig communiceert over eventuele wijzigingen, waardoor bedrijfsleiders voldoende tijd hebben om hun bedrijfsactiviteiten hierop af te stemmen.

Die stabiliteit van beleid is vandaag soms ver te zoeken. 

Denk onder meer aan de milieuheffingen die tijdens een nachtelijk begrotingsconclaaf ingrijpend werden gewijzigd (bv. verdubbeling tarief voor bedrijfsafval, afschaffing compensatiemechanisme…) om ze vervolgens versneld door het parlement te loodsen in december zodat ze vanaf 1 januari in voege kunnen gaan. Een snelheid die bedrijven niet de kans geeft om te anticiperen en hun budgetten en contracten aan te passen. Hierdoor verliezen milieuheffingen – volgens ons het meest performante beleidsinstrument – een groot stuk van hun sturende werking en worden ze gereduceerd tot een zuiver financierende hulplijn.

Een ander recent voorbeeld is de bijsturing van de steunmechanismen voor hernieuwbare-energieprojecten (bandingfactoren). Deze werden eenzijdig drastisch aangepast, waardoor de business case van een investering opeens verandert en investeringen in groenestroomprojecten zich niet meer terugverdienen.

De hernieuwde discussie rond statiegeld dreigt ook de recente investeringen in de uitbreiding van de blauwe zak en de bijbehorende extra sorteercapaciteit voor pmd-afval in ons land onderuit te halen. Er is de afgelopen jaren zwaar geïnvesteerd in nieuwe sorteerlijnen om de verschillende materialen in de blauwe zak uit te sorteren, maar deze installaties gaan hun doel voorbijschieten als plastic flesjes en aluminium blikjes uit de blauwe zak verdwijnen. 

Als we van de overgang naar een meer circulaire economie een succes willen, moeten beleidsmakers keuzes maken, en zich daaraan houden.

Dat kan met een fiscaal pact dat een meerjarig traject uitstippelt met verhogingen van de milieuheffingen op vaste momenten. Een dergelijke aanpak zorgt voor voorspelbaarheid en geeft bedrijven de kans om de toenemende kosten in hun begroting op te nemen.

Daarnaast pleiten we ook voor een vereenvoudiging van het systeem van de milieuheffingen, zodat zij voor het bedrijfsleven gemakkelijker te begrijpen en na te leven zijn. En ook hun sturende werking behouden.

Ook de besluitvormingsprocessen zouden baat hebben bij een hervorming. Zo zijn er vandaag te veel Vlarema-treinen, waarbij er steeds van patch tot patch wordt gewerkt. We zien liever meer ingrijpende wijzigingen, op basis van een grondige, op feiten gebaseerde evaluatie van vorige Vlarema-treinen voordat er nieuwe worden opgestart.

Als deze stappen met succes worden gezet, zal de afval- en recyclagesector in België zich verder ontwikkelen, en dat heeft zo zijn voordelen:

• De Belgische economie zal meer materialen lokaal terugwinnen en zal minder afhankelijk zijn van de aanvoer van buitenlandse grondstoffen.
• Ook de lokale tewerkstelling zal toenemen. Tewerkstelling die bovendien niet zomaar naar het buitenland kan worden verplaatst.
• De Belgische recyclagesector heeft vandaag al een zeker aanzien in het buitenland. Door de sector nog verder uit te bouwen, verstevigen we de expertise en technologie in deze sector, die we vervolgens kunnen exporteren naar het buitenland.

Kortom, met een rechtszeker kader maken we onze economie weerbaarder tegen externe economische schokken door een verminderde afhankelijkheid van de invoer van grondstoffen uit het buitenland - met als gevolg een grotere economische stabiliteit in het algemeen voor de Belgische burgers en bedrijven!